Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy
Ropę wykorzystywano od zawsze. Starożytni uszczelniali nią okręty i impregnowali drewno oraz skóry. Z długo gotowanej ropy powstawał asfalt, którego Babilończycy używali jako zaprawy łączącej kamienie. Ropę wykorzystywano także w medycynie.
Na obszarze Podkarpacia znajduje się Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy prezentujący dorobek wydobycia ropy naftowej w Polsce. Na szlaku znajduje się wiele ciekawych obiektów. Warto w rejonie Gorlic zobaczyć: Skansen Przemysłu Naftowego „Magdalena”, zabytkowe kiwony w Sękowej, Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy, Skansen Zagroda Maziarska w Łosiu, Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy, otwory wiertnicze w Siarach, liczne kiwony i kopalnie ropy naftowej w Krygu, czynną kopalnię ropy w Kobylance i kopalnię Anna w Lipinkach. Warto pamiętać o roli jaką odegrał Ignacy Łukasiewicz - twórca lampy naftowej - w rozwoju wydobycia ropy. To w Gorlicach, w budynku Ratusza znajdowała się pracownia i apteka, gdzie prowadził doświadczenia mające na celu destylację ropy naftowej.
Początki wydobycia ropy naftowej w Polsce
Podkarpacie, a w szczególności tereny powiatu gorlickiego to prawdopodobnie najstarszy obszar wydobywania ropy naftowej w Polsce. Pierwsze wzmianki na jej temat pochodzą z okolic 1520 roku. Płytko zalegająca ropa (zwana olejem skalnym) używana w medycynie ludowej jako środek bakteriobójczy oraz w przemyśle i budownictwie jako olej do smarowania osi wozów, zmiękczania skór, konserwacji drewna, znana była mieszkańcom tego regionu od wieków. Wyciekając na powierzchnię gromadziła się w zagłębieniach terenu, potokach i stawach.
Było jej tak dużo, że czasem zatruwała wodę w wykopanych przydomowych studniach. Jej zbieraniem zajmowali się tzw. maziarze (inaczej łybacy, ropiarze), używający w tym celu warkoczy wykonanych z końskiego włosia bądź konopi.Wraz ze wzrostem zapotrzebowania zmieniały się metody pozyskiwania ropy naftowej. Najpierw kopano bęsie, tzn. zagłębienia gdzie napływała ropa, a z czasem zaczęły powstawać studnie kopanki, z których ropę wydobywano przez czerpanie. Najgłębsze z nich dochodziły nawet do 70 metrów. Wykopanie tak głębokiej „studni” wymagało wielkiego doświadczenia, wiązało się z olbrzymim ryzykiem i wymagało rozwiązania wielu problemów np. braku powietrza na takiej głębokości czy obecności trującego metanu. Na terenie obszaru gorlickiego powstało około 700 kopanek o różnej głębokości.
Wynalazek Ignacego Łukasiewicza
W II połowie XIX w. wraz z odkryciem przez Ignacego Łukasiewicza możliwości destylacji ropy naftowej i zastosowaniu jej do oświetlenia (31 lipca 1853 zaprezentował działającą lampę naftową w szpitalu we Lwowie) nastąpił bardzo intensywny rozwój wydobycia. Powstały pierwsze szyby naftowe, destylarnie, spółki naftowe dające początek rozwoju przemysłu naftowego w Polsce i na świecie.
Skansen Przemysłu Naftowego "Magdalenka"
Historię rozwoju przemysłu naftowego można poznać odwiedzając Skansen Przemysłu Naftowego „MAGDALENA”, który został utworzony na części zlikwidowanego złoża kopalni Magdalena w Gorlicach przy ulicy Lipowej. Zwiedzając skansen koniecznie trzeba zrobić to z przewodnikiem, Panem Kazimierzem, który był wieloletnim pracownikiem kopalni.
Na terenie muzeum można zobaczyć rekonstrukcję samowypływu oleju skalnego, który był gromadzony w tzw. bęsiorach lub łapaczkach i zbierany przez łebaka, oraz niewielką kopankę „Ćwiartkę” z II-giej połowy XIX wieku. W części wiertniczej znajduje się szyb z drewnianą wieżą wiertniczo – widokową oraz kuźnia. W części eksploatacyjnej znajdują się urządzenia, maszyny oraz narzędzia do wydobywania ropy naftowej m.in. ręczne urządzenie typu „Granik” służące do eksploatacji ropy przez tzw. łyżkowanie, czy kierat pompowy typu „Glinik” wraz z ciągiem technologicznym do grupowego pompowania odwiertów.
Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy
